وقتی با دندان آسیب‌دیده یا دردناک روبه‌رو می‌شویم، همیشه اولین سؤال این است که آیا می‌توان آن را نجات داد یا باید کشیده شود؟ برای بسیاری از بیماران، تصمیم‌گیری درباره کشیدن دندان یکی از چالش‌برانگیزترین مراحل درمان است. این دغدغه وقتی جدی‌تر می‌شود که پای دندان عقل نهفته، دندان عفونی یا پوسیدگی شدید در میان باشد.
البته باید گفت این سوال فقط یک دغدغه‌ی دندانی نیست؛ بلکه اغلب با نگرانی از درد، هزینه، یا از دست دادن زیبایی همراه است.
در این مطلب جامع و تخصصی، به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم که چه زمانی کشیدن دندان لازم است؟ همچنین به شما کمک می‌کنیم تا با آگاهی کامل تصمیم بگیرید. اگر نگران کشیدن دندان عقل هستید، یا نمی‌دانید دندان عفونی را باید کشید یا ترمیم کرد، تا پایان این راهنما با ما همراه باشید.
چه زمان لازم است دندان را بکشیم؟ علائم و دلایل پزشکی برای کشیدن دندان
دندان‌پزشکان همیشه سعی می‌کنند تا حد امکان دندان طبیعی را حفظ کنند، اما گاهی وضعیت به جایی می‌رسد که دیگر راهی جز کشیدن دندان باقی نمی‌ماند. کشیدن دندان همیشه آخرین گزینه درمانی محسوب می‌شود، اما در برخی شرایط چاره‌ای جز انجام آن نیست. در ادامه مهم‌ترین دلایلی که نشان می‌دهند کشیدن دندان الزامی است را بررسی می‌کنیم:
- لقی دندان‌ها در اثر بیماری‌های شدید لثه مانند پریودنتیت پیشرفته است.
- پوسیدگی شدید دندان که باعث از بین رفتن ساختار اصلی شده باشد.
- شکستگی‌های غیرقابل ترمیم در ریشه یا تاج دندان به ویژه اگر به زیر لثه گسترش یافته باشد.
- دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته که باعث درد، عفونت یا فشار به دندان‌های کناری شده است.
- عفونت‌های مزمن یا آبسه‌هایی که تکرار شونده هستند و حتی با عصب کشی قابل درمان نیستند.
- تراکم بیش از حد دندان‌ها که در نوجوانان و کودکان مانع ارتودنسی یا رشد دندان‌های دیگر می‌شود.
بیشتر بخوانید: چه مدت بعد از کشیدن دندان باید ایمپلنت کرد؟
کشیدن دندان بهتر است یا ترمیم؟
گاهی بیماران بین دوراهی می‌مانند: «دندانم را بکشم یا ترمیم کنم؟» تصمیمی که وابسته به چند عامل کلیدی است؛ در بسیاری از موارد، انتخاب بین کشیدن دندان یا ترمیم به شرایط خاص هر بیمار بستگی دارد. به‌طور خلاصه:
| معیار | ترمیم دندان | کشیدن دندان |
| شدت پوسیدگی | کم تا متوسط | شدید و گسترده |
| سلامت ریشه و استخوان | قابل قبول | تخریب شده |
| هزینه بلندمدت | بیشتر (درمان و روکش) | کمتر ولی نیاز به جایگزین دارد |
| حفظ دندان طبیعی | بله | خیر |
| احتمال درمان موفق | بالا | پایین |
در صورت وجود شک، معاینه کلینیکی و رادیوگرافی بهترین راه برای تصمیم‌گیری علمی و درست است.
حتی دندان‌هایی که به شدت آسیب دیده‌اند، در بسیاری موارد با روش‌های مدرن ترمیم و بازسازی دندان قابل نجات هستند.
دلایل اصلی کشیدن دندان و بهترین زمان برای این اقدام
گاهی حفظ دندان نه تنها ممکن نیست، بلکه ماندن آن در دهان می‌تواند مشکلات بیشتری برای سلامت ایجاد کند. کشیدن دندان ممکن است برای هر نوع دندانی، از دندان شیری گرفته تا دندان دائمی یا عقل، ضروری باشد. در ادامه به مهم‌ترین دلایل کشیدن دندان و بهترین زمان برای انجام آن اشاره می‌کنیم:
شایع‌ترین دلایل کشیدن دندان
- ایجاد کیست، آبسه یا عفونت مزمن در اطراف دندان
- پوسیدگی شدید دندان که به عصب رسیده و قابل ترمیم نباشد
- شکستگی عمودی یا عمیق ریشه که امکان درمان ریشه را از بین می‌برد
- لق شدن دندان‌ها به دلیل پیشرفت بیماری لثه یا تحلیل استخوان فک
- رویش نامناسب یا کج دندان‌ها که باعث فشردگی و جابه‌جایی سایر دندان‌ها می‌شود
- ماندگاری بیش از حد دندان‌های شیری که مانع رویش صحیح دندان‌های دائمی می‌شود
- نهفتگی کامل یا نیمه نهفتگی دندان که باعث عفونت شده و به دندان‌های مجاور درد یا آسیب وارد می‌کند.
جدول زمان‌های مناسب برای کشیدن دندان
| بازه زمانی یا شرایط | توضیحات و دلایل اهمیت کشیدن دندان در این زمان |
| کودکی یا نوجوانی (دندان‌های شیری) | ماندگاری بیش از حد دندان شیری ممکن است جلوی رویش صحیح دندان دائمی را بگیرد و منجر به کجی دندان‌ها شود. زمان مناسب با نظر دندانپزشک باید تعیین شود. |
| سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی (دندان عقل) | دندان‌های عقل نهفته یا نیمه‌نهفته که مشکل‌ساز هستند بهتر است در این بازه خارج شوند، چون ریشه‌ها هنوز کامل نشده‌اند و جراحی ساده‌تر و کم‌عارضه‌تر است. |
| پس از تشخیص پوسیدگی یا عفونت شدید در هر سنی | اگر دندان قابل ترمیم نباشد یا عفونت فعال داشته باشد، بهتر است بلافاصله کشیده شود تا از انتشار عفونت به سایر بخش‌های دهان و بدن جلوگیری شود. |
برای مشاوره و رزرو وقت از یکی از راه‌های زیر اقدام کنید.
"*" indicates required fields
نشانه‌هایی که می‌گویند باید هرچه زودتر دندان را بکشید
اگر یک یا چندمورد از علائم زیر را تجربه می‌کنید، ممکن است زمان کشیدن دندان فرارسیده باشد. برخی از نشانه‌های کلیدی عبارتند از:
- بوی بد دهان ناشی از عفونت
- لق شدن دندان حتی بدون ضربه
- تورم یا چرک در لثه اطراف دندان
- درد شدید هنگام جویدن یا فشار دادن دندان
- حساسیت شدید به سرما یا گرما که قطع نمی‌شود
- بی‌اثر بودن درمان‌های قبلی مانند عصب‌کشی یا ترمیم
در صورت مشاهده این علائم، باید فورا با دندانپزشک مشورت کنید.
اگر یک یا چند دندان خود را از کشیده‌اید، ایمپلنت دندان بهترین راه‌حل دائمی برای بازگرداندن لبخند شماست.
عوارض عدم کشیدن دندان
اگر دندان آسیب‌دیده یا عفونی را بی‌درنگ نکشیم، ممکن است با مشکلات جدی زیر مواجه شویم:
- گسترش عفونت به استخوان فک: عفونت می‌تواند باعث تحلیل استخوان می‌شود.
- کجی یا جابه‌جایی سایر دندان‌ها: دندان آسیب‌دیده به حرکت دندان‌های مجاور فشار وارد می‌کند.
- آبسه اطراف دندان و سینوس‌ها: تجمع چرک باعث تورم دردناک، تب و سختی در صحبت یا بلع می‌گردد.
- انتقال عفونت به بافت نرم یا سیستمیک: خصوصاً در بیماران دیابتی یا با بیماری‌های قلبی، خطرات جدی دارد.
- تجمع پلاک و بوی بد دهان مزمن: محل پوسیدگی و عفونت باکتری‌ها را جذب می‌کند و بوی نامطبوع ایجاد می‌شود.
تأثیر مشکلات لثه بر کشیدن دندان
لثه‌ی سالم ستون حفظ دندان است؛ اما در صورت ابتلا به بیماری‌های لثه مانند پریودنتیت یا ژنژیویت پیشرفته، ممکن است کشیدن دندان ضرورت پیدا کند.
وقتی بافت لثه در اطراف دندان تحلیل می‌رود، نگه‌داشتن دندان در جای خود دشوار می‌شود. در این وضعیت حتی دندان‌هایی که پوسیدگی ندارند نیز ممکن است لق شوند. اگر عفونت لثه به استخوان فک برسد، ساختار حمایت‌کننده دندان از بین می‌رود و در چنین شرایطی درمان‌های ترمیمی دیگر فایده‌ای ندارند.
دندانپزشک ممکن است در موارد زیر، کشیدن دندان را به دلیل وضعیت لثه‌ای توصیه کند:
- خونریزی مکرر و التهاب مزمن لثه
- تحلیل بیش از ۵۰ درصد استخوان پشتیبان دندان
- پاسخ ندادن به درمان‌های غیرجراحی مانند جرم‌گیری عمیق یا آنتی‌بیوتیک‌درمانی
در چه شرایطی نباید دندانمان را بکشیم؟
گاهی اوقات، حفظ دندان گزینه بهتری است؛ به‌ویژه زمانی که:
- لثه و استخوان اطراف دندان سالم بوده و دندان لق نیست
- امکان استفاده از دندان به‌عنوان پایه برای پروتز یا بریج وجود دارد
- دندان پوسیدگی سطحی دارد و با ترمیم یا عصب‌کشی قابل حفظ است
- بیمار شرایط پزشکی خاص دارد (مانند اختلالات انعقادی یا بارداری در سه‌ماهه اول)
قبل از تصمیم به کشیدن، همیشه باید تست حیاتی بودن دندان، بررسی عکس و ارزیابی ساختارهای حمایت‌کننده انجام شود.
مراقبت‌های ضروری بعد از کشیدن دندان برای جلوگیری از درد، خونریزی و عفونت
پس از کشیدن دندان، رعایت برخی نکات مراقبتی به‌شدت ضروری‌ست تا روند بهبود سریع‌تر طی شود و از بروز عفونت، التهاب لثه، خونریزی طولانی‌مدت یا خشکی حفره دندان (Dry Socket) جلوگیری گردد.
- استراحت: ۳ روز فعالیت سنگین نکنید تا بهبودی کامل شود.
- کنترل خونریزی: گاز استریل را ۳۰ تا ۴۵ دقیقه فشار دهید، تف نکنید.
- اجتناب از مکیدن: تا ۲۴ ساعت سیگار، نی و نوشیدنی‌های گرم نخورید.
- شست‌وشوی دهان: پس از ۲۴ ساعت با آب ولرم و نمک ملایم دهان را بشویید.
- مدیریت درد: داروهای تجویز شده را طبق دستور مصرف کنید، کمپرس سرد بگذارید.
- رژیم غذایی: روزهای اول غذاهای نرم و سرد بخورید، از غذای سفت و داغ پرهیز کنید.
اگر دندان‌تان را کشیده‌اید، برای جلوگیری از خونریزی، تورم یا عفونت حتماً این نکات مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان را بخوانید.
“Taking good care of your mouth after a tooth extraction helps to prevent infection and speeds up healing.”
مراقبت مناسب از دهان پس از کشیدن دندان به پیشگیری از عفونت و تسریع بهبودی کمک می‌کند.
آیا وقت آن رسیده که دندان خود را بکشید؟ قبل از هر تصمیم با دندانپزشک مشورت کنید
تصمیم به کشیدن دندان، یک تصمیم کاملاً مهم و گاهی برگشت‌ناپذیر است. پیش از هر اقدام، لازم است با دندانپزشکی حرفه‌ای و با‌تجربه مشورت کنید. دکتر خشایار وفا با سابقه درخشان در درمان‌های ترمیمی و جراحی به شما کمک می‌کند تا تصمیمی آگاهانه، بدون درد و با حداقل عوارض بگیرید.
برای دریافت مشاوره تخصصی یا نوبت‌دهی آنلاین از کلینیک دکتر خشایار وفا، همین حالا با ما تماس (02188764412) بگیرید.
