اگر بعد از انجام کامپوزیت احساس درد یا تیر کشیدن دارید، احتمالاً دندان شما دچار پوسیدگی زیر کامپوزیت شده است؛ مشکلی که در ظاهر دیده نمی‌شود اما به مرور می‌تواند ساختار دندان را از بین ببرد.
در این مطلب از دکتر خشایار وفا، متخصص ترمیم و زیبایی دندان، توضیح می‌دهیم چرا چنین پوسیدگی‌ای اتفاق می‌افتد، چطور می‌توانید آن را به موقع تشخیص دهید و چه درمانی باعث می‌شود بدون درد و با حفظ زیبایی لبخندتان ترمیم انجام شود.
اگر همین حالا درد یا حساسیت دارید، مشاوره فوری بگیرید (۰۲۱۸۸۷۶۴۴۱۲) تا از گسترش پوسیدگی جلوگیری شود.
پوسیدگی دندان زیر کامپوزیت یعنی چه؟
پوسیدگی زیر کامپوزیت زمانی اتفاق می‌افتد که در فضای بین کامپوزیت ترمیمی و بافت طبیعی دندان، باکتریها و پلاک‌های میکروبی تجمع پیدا کنند. در واقع اگر ترمیم کامپوزیت به صورت کامل و دقیق به دیواره دندان نچسبد شکاف‌های میکروسکوپی ایجاد می‌شود که با گذشت زمان محل مناسبی برای رشد باکتریها و شروع پوسیدگی ثانویه خواهد بود.
برخلاف پوسیدگی معمولی که در سطح دندان دیده می‌شود، در این حالت پوسیدگی در زیر لایه‌ی ترمیم مخفی است و معمولا تا زمان پیشرفت زیاد علائم واضحی ندارد. از همین رو بسیاری از بیماران تصور می‌کنند درد یا تیر کشیدن پس از ترمیم طبیعی است در حالی که در اغلب موارد نشانه‌ای از پوسیدگی مجدد زیر کامپوزیت دندان محسوب می‌شود.
به طور خلاصه:
- در بیشتر مواقع با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست.
- پوسیدگی زیر کامپوزیت اغلب پنهان و بدون علامت شروع می‌شود.
- تشخیص دقیق آن تنها با رادیوگرافی دندان و معاینه تخصصی امکان‌پذیر است.
برای درک بهتر این موضوع، بد نیست ابتدا بدانید علت پوسیدگی دندان چیست و چگونه می‌تواند حتی زیر لایه کامپوزیت هم به‌مرور باعث آسیب به بافت دندان شود.
چرا دندان زیر کامپوزیت دچار پوسیدگی می‌شود؟
دلایل ایجاد پوسیدگی دندان بعد از کامپوزیت می‌تواند به عوامل مختلفی مربوط باشد. در ادامه به رایج‌ترین علت‌ها اشاره می‌کنیم:
- ترمیم ناقص یا نشت بین کامپوزیت و دندان
اگر در زمان ترمیم سطح دندان به درستی خشک یا آماده‌سازی نشده باشد چسبندگی کامپوزیت به مینای دندان کامل نمی‌شود و با گذشت زمان نشت میکروسکوپی رخ می‌دهد. - بهداشت نامناسب دهان و دندان
بسیاری از بیماران پس از ترمیم، مراقبت لازم را انجام نمی‌دهند. باقی‌ماندن پلاک‌های غذایی در اطراف کامپوزیت روند پوسیدگی را تسریع می‌کند. - مصرف زیاد مواد قندی و نوشیدنی‌های اسیدی
تماس مداوم دندان‌های ترمیم شده با قند، نوشابه یا آبمیوه‌های اسیدی باعث ضعیف‌شدن پیوند بین کامپوزیت و مینای دندان می‌شود. - فرسودگی یا شکستگی کامپوزیت در طول زمان
هر کامپوزیتی عمر مفیدی دارد. پس از چند سال در اثر جویدن، تغییر دما یا دندان‌قروچه ممکن است درزهای ریزی در لبه‌های ترمیم ایجاد شود که مسیر نفوذ باکتریها را باز می‌کند. - عدم مراجعه دوره‌ای برای چکاپ
یکی از دلایل مهم بروز پوسیدگی مجدد زیر کامپوزیت بی‌توجهی به معاینه‌های شش‌ماهه است. تشخیص زود هنگام از درمان‌های پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر جلوگیری می‌کند.
بنابراین حتی اگر کامپوزیت شما ظاهرا سالم به نظر برسد بهتر است هر شش ماه یک بار برای بررسی تخصصی و رادیوگرافی تشخیص پوسیدگی زیر کامپوزیت به دندان پزشک مراجعه کنید.
نشانه‌های پوسیدگی دندان زیر کامپوزیت
در مراحل اولیه پوسیدگی زیر کامپوزیت ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد اما با پیشرفت بیماری نشانه‌هایی ظاهر می‌شوند که نباید نادیده گرفته شوند. مهم‌ترین علائم پوسیدگی زیر کامپوزیت عبارت‌اند از:
- درد یا تیر کشیدن هنگام جویدن: احساس فشار یا درد ناگهانی در هنگام غذا خوردن یکی از نشانه‌های مهم پوسیدگی است.
- حساسیت به سرما و گرما: اگر دندان ترمیم شده نسبت به نوشیدنی‌های سرد یا گرم واکنش شدید نشان می‌دهد، ممکن است پوسیدگی زیر سطح کامپوزیت وجود داشته باشد.
- تغییر رنگ اطراف ترمیم: تیرگی یا تغییر رنگ در مرز بین دندان و کامپوزیت می‌تواند نشانه نفوذ باکتریها باشد.
- بوی بد دهان یا طعم فلزی مداوم: تجمع باکتریها در زیر کامپوزیت، محیطی ایجاد می‌کند که باعث بوی نامطبوع می‌شود.
- التهاب یا قرمزی لثه اطراف دندان: در صورت گسترش پوسیدگی به بخش زیرین لثه، التهاب و خون‌ریزی خفیف دیده می‌شود.
به یاد داشته باشید در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها تأخیر در مراجعه به دندان پزشک می‌تواند باعث گسترش پوسیدگی و نیاز به عصب کشی یا تعویض کامل کامپوزیت شود.
اگر هر یک از این علائم را در دندان ترمیم شده‌تان احساس می‌کنید، تأخیر نکنید. با مراجعه به کلینیک دکتر خشایار وفا می‌توانید پوسیدگی را پیش از رسیدن به عصب درمان کنید.
تشخیص پوسیدگی زیر کامپوزیت چگونه انجام می‌شود؟
تشخیص دقیق پوسیدگی زیر کامپوزیت معمولا کار ساده‌ای نیست چون سطح دندان ظاهری سالم دارد و پوسیدگی در لایه‌های داخلی پنهان می‌ماند. دندانپزشک برای تشخیص این وضعیت از چند روش تخصصی و ابزار دقیق استفاده می‌کند:
| روش تشخیص | توضیح و کاربرد |
| معاینه بالینی دقیق | در اولین مرحله، پزشک با بررسی رنگ، سطح و شفافیت کامپوزیت، وجود ناهنجاری را ارزیابی می‌کند. مشاهده ترک‌های مویی، تغییر رنگ در مرز ترمیم یا حساسیت هنگام لمس از نشانه‌های هشداردهنده محسوب می‌شود. |
| رادیوگرافی بایت‌وینگ (Bitewing) | مؤثرترین روش برای تشخیص پوسیدگی دندان بعد از کامپوزیت است. این نوع تصویر رادیوگرافی، نواحی بین دندان‌ها و زیر ترمیم دندان را با وضوح بالا نمایش می‌دهد و به شناسایی پوسیدگی‌های پنهان کمک می‌کند. |
| تست نشت و بررسی حاشیه ترمیم | دندان پزشک با ابزار مخصوص، لبه‌های کامپوزیت را بررسی می‌کند تا در صورت وجود فاصله یا نشت، محل دقیق تجمع باکتریها و پوسیدگی مشخص شود. |
| تست تشخیصی با لیزر یا نور فلورسانس | در کلینیک‌های مجهز مانند مطب دکتر خشایار وفا، از دستگاه‌های دیجیتال لیزری و فلورسانس برای تشخیص زود هنگام پوسیدگی استفاده می‌شود که دقت بالایی دارند و حتی پوسیدگی‌های بسیار جزئی را شناسایی می‌کنند. |
در صورت تشخیص به موقع، درمان معمولاً ساده‌تر و بدون نیاز به عصب کشی انجام می‌شود؛ اما اگر بیمار دیر مراجعه کند، ممکن است پوسیدگی به ریشه برسد و درمان پیچیده‌تر شود.
در مطب دکتر وفا تشخیص پوسیدگی با دستگاه‌های دیجیتال و لیزری انجام می‌شود تا نیاز به درمان‌های دردناک به حداقل برسد. فقط کافیست همین حالا شماره خود را برای ما در فرم رزرو نوبت بگذارید.
آیا باید کامپوزیت را تعویض کرد؟
یکی از سؤالات رایج بیماران این است که: آیا همیشه باید کامپوزیت را برای درمان پوسیدگی تعویض کرد؟ در بیشتر موارد بله. وقتی پوسیدگی در زیر ترمیم رخ می‌دهد بافت آلوده فقط با برداشتن کامل کامپوزیت قابل دسترسی است. اگر فقط سطحی از کامپوزیت درگیر شده باشد، ممکن است تعمیر جزئی کامپوزیت پوسیده بدون تعویض کامل انجام شود؛ اما در اغلب موارد درمان قطعی تنها با تعویض ترمیم قبلی ممکن است.
تعویض کامپوزیت در دندان‌های جلو نیاز به دقت بیشتری دارد، چون علاوه بر درمان پوسیدگی باید زیبایی و رنگ دندان هم حفظ شود. در چنین شرایطی مراجعه به دندانپزشک زیبایی با مهارت بالا اهمیت زیادی دارد تا دندان پس از ترمیم، جلوه‌ای طبیعی و سالم پیدا کند.
درمان پوسیدگی دندان زیر کامپوزیت چگونه انجام می‌شود؟
درمان پوسیدگی زیر کامپوزیت بسته به شدت آسیب مرحله‌ی پیشرفت و محل دندان متفاوت است، اما معمولاً در چند گام انجام می‌شود:
- برداشتن کامپوزیت قبلی
دندان پزشک ابتدا کامپوزیت قبلی را به آرامی جدا می‌کند تا به بافت پوسیده برسد. - پاک‌سازی کامل بافت پوسیده
بخشهای آلوده و نرم‌شده دندان به طور کامل حذف می‌شود تا هیچ اثری از پوسیدگی باقی نماند. - ضدعفونی و آماده‌سازی حفره
قبل از ترمیم مجدد، ناحیه‌ی موردنظر با مواد ضدباکتری تمیز می‌شود تا از رشد مجدد میکروب‌ها جلوگیری شود. - ترمیم مجدد با کامپوزیت جدید
با توجه به محل و عمق پوسیدگی از کامپوزیت نانو یا کامپوزیت هیبریدی مقاوم برای پر کردن استفاده می‌شود تا چسبندگی و طول عمر بالاتری داشته باشد. - پولیش و پرداخت نهایی
در پایان، سطح دندان صاف و براق می‌شود تا از تجمع مجدد پلاک جلوگیری شود.
در کلینیک دکتر خشایار وفا این مراحل با تجهیزات مدرن و مواد کامپوزیتی نسل جدید انجام می‌شود تا نتیجه‌ای بادوام و طبیعی حاصل شود.
آیا می‌توان بدون برداشتن کامپوزیت پوسیدگی را درمان کرد؟
خیر، در اغلب موارد امکان درمان پوسیدگی بدون برداشتن کامپوزیت وجود ندارد. زیرا پوسیدگی زیر کامپوزیت در لایه‌های داخلی دندان شکل می‌گیرد و برای دسترسی به ناحیه آسیب‌دیده، باید ترمیم قبلی به صورت کامل حذف شود.
البته در موارد بسیار سطحی که فقط لبه‌های کامپوزیت درگیر شده‌اند، می‌توان از روش‌های جزئی‌تر یا ترمیم موضعی استفاده کرد؛ اما تصمیم نهایی باید بر اساس معاینه تخصصی و رادیوگرافی تشخیصی گرفته شود.
چطور از پوسیدگی مجدد زیر کامپوزیت جلوگیری کنیم؟
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. رعایت چند نکته ساده می‌تواند مانع از ایجاد یا تکرار پوسیدگی زیر کامپوزیت دندان شود:
- پرهیز از گاز زدن مستقیم میوه‌های سفت مانند سیب با دندان‌های جلو
- استفاده منظم از مسواک نرم و نخ دندان پس از هر وعده غذایی
- استفاده از دهان‌شویه حاوی فلوراید برای تقویت مینای دندان
- مراجعه دوره‌ای هر ۶ ماه برای بررسی سلامت کامپوزیت
- کاهش مصرف مواد قندی و نوشیدنی‌های اسیدی
- اجتناب از دندان‌قروچه یا جویدن اجسام سخت
در صورت رعایت این موارد، عمر کامپوزیت به مراتب بیشتر می‌شود و خطر پوسیدگی دندان بعد از کامپوزیت کاهش می‌یابد.
آیا نوع کامپوزیت در احتمال پوسیدگی تأثیر دارد؟
بله نوع ماده‌ی کامپوزیتی نقش مهمی در ماندگاری ترمیم و پیشگیری از پوسیدگی دارد. کامپوزیت‌های نانو و میکروفیل نسبت به مدل‌های قدیمی‌تر اتصال قوی‌تری با مینای دندان دارند و احتمال نشت بین کامپوزیت و دندان را کاهش می‌دهند. به علاوه سطح صاف‌تر این نوع کامپوزیت‌ها مانع از تجمع پلاک‌های میکروبی می‌شود.
بنابراین انتخاب صحیح نوع کامپوزیت توسط دندان پزشک متخصص ترمیمی و زیبایی به ویژه برای دندان‌های جلویی و آسیاب اهمیت زیادی دارد.
پوسیدگی زیر کامپوزیت در دندان جلو و دندان آسیاب چه تفاوتی دارد؟
در دندان‌های جلو، زیبایی ظاهری اولویت اصلی است و حتی یک تغییر رنگ کوچک هم می‌تواند قابل‌توجه باشد. در مقابل دندان‌های آسیاب در معرض فشار زیاد جویدن قرار دارند و بیشتر درگیر نشت میکروسکوپی و شکستگی ترمیم می‌شوند. به همین دلیل در دندان‌های عقبی معمولاً از کامپوزیت‌های مقاوم‌تر و در دندان‌های جلو از مواد شفاف‌تر و زیباتر استفاده می‌شود تا هم دوام و هم زیبایی حفظ شود.
عوارض درمان نکردن پوسیدگی زیر کامپوزیت
نادیده‌گرفتن پوسیدگی زیر کامپوزیت می‌تواند عواقب جدی به همراه داشته باشد:
- التهاب و آبسه لثه‌ای
- تغییر رنگ و بدبو شدن دهان
- از بین رفتن ساختار دندان و نیاز به روکش دندان یا کشیدن آن
- پیشرفت پوسیدگی تا ناحیه عصب و نیاز به عصب کشی دندان
تشخیص زود هنگام و مراجعه به موقع از بروز این مشکلات جلوگیری می‌کند و هزینه درمان را به مراتب کاهش می‌دهد.
هزینه درمان پوسیدگی دندان زیر کامپوزیت چقدر است؟
هزینه درمان پوسیدگی زیر کامپوزیت به چند عامل بستگی دارد:
- محل دندان (جلو یا آسیاب)
- نیاز به رادیوگرافی یا ترمیم مجدد
- نوع ماده‌ی کامپوزیت مورد استفاده
- عمق پوسیدگی و نیاز به درمان ریشه
به طور کلی هرچه تشخیص زودتر انجام شود، هزینه درمان پایین‌تر خواهد بود.
جمع‌بندی
پوسیدگی دندان زیر کامپوزیت مشکلی پنهان اما رایج است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند منجر به درمان‌های پیچیده‌تر مانند عصب کشی یا حتی از دست دادن دندان شود. درک علائم اولیه و مراجعه‌ی به موقع به دندان پزشک، کلید حفظ سلامت و زیبایی لبخند است. در کلینیک دکتر خشایار وفا با بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال و مواد کامپوزیتی نسل جدید، تشخیص دقیق و درمان بدون درد برای بیماران فراهم شده تا ترمیم‌های دندانی بادوام و طبیعی داشته باشند.
پوسیدگی زیر کامپوزیت اگر زود تشخیص داده شود، درمانی سریع و ساده دارد. در کلینیک دکتر خشایار وفا می‌توانید با معاینه دقیق و ترمیم‌های زیبایی نسل جدید، دوباره لبخند سالم و طبیعی خود را به‌دست آورید. رزرو نوبت یا تماس با کلینیک: (۰۲۱۸۸۷۶۴۴۱۲)
سؤالات متداول درباره پوسیدگی زیر کامپوزیت
در بیشتر موارد خیر؛ چون پوسیدگی در لایه زیرین دندان اتفاق می‌افتد و با چشم دیده نمی‌شود.
بله، اگر کامپوزیت دچار نشت یا شکستگی شود، باکتریها میتوانند وارد بخشهای باقیمانده از دندان شوند.
در بعضی موارد علت درد، نشت میکروسکوپی یا پوسیدگی ثانویه زیر کامپوزیت است.
به طور میانگین بین ۵ تا ۱۰ سال، بسته به رعایت بهداشت، نوع ماده و مهارت دندانپزشک.
