دندان درد چه خفیف و چه شدید یکی از آزاردهنده‌ترین دردهایی است که می‌تواند هم کودک و هم والدین را نگران کند. حتی با رعایت کامل بهداشت دهان و دندان باز هم ممکن است درد دندان بروز کند. خوشبختانه می‌توانید با شناخت راهکارهای خانگی و فوری، می‌توانید درد دندان کودک را تا زمان مراجعه به دندانپزشک به‌طور مؤثری کاهش دهید.
کمپرس سرد و داروهای مسکن دو مورد از بهترین و رایج‌ترین راه‌ها هستند. در ادامه مطلب به سایر راه‌های جلوگیری از درد دندان و مسکن‌های مناسب برای کودکان بسته به سن آن‌ها می‌پردازیم.
علل دندان درد در کودکان چیست؟
دندان درد در کودکان و بزرگسالان شایع است؛ اما علت آن به وضعیت دندان مربوط می‌شود. در کودکان دندان درد ممکن است به‌دلیل گیرافتادن غذا یا شیء خارجی بین دندان‌ها یا زیر خط لثه ایجاد شود. همچنین شکستگی دندان، پوسیدگی، عفونت، آبسه یا دندان‌قروچه می‌توانند از عوامل اصلی باشند. در نوزادان نیز رویش دندان‌ها ناراحتی و درد ایجاد می‌کند.
دنداندرد همیشه به افتادن دندان منجر نمی‌شود و در بیشتر موارد، علت آن پوسیدگی یا عفونت است. اگر دنداندرد کودک بیش از یک روز ادامه پیدا کرد، لازم است هرچه سریع‌تر با دندانپزشک اطفال تماس (02188764412) بگیرید تا با معاینه دقیق، علت اصلی درد مشخص و درمان مناسب انجام شود.
بیشتر بخوانید: درمان ریشه در کودکان
10 راهکار خانگی سریع برای درمان دندان درد کودکان
در ادامه به 10 مورد از راهکارهای فوری درمان درد دندان در کودکان اشاره می‌کنیم:
1. کمپرس سرد
تورم و درد صورت یا دهان پس از آسیب، جراحی یا هر مشکلی در دندان اتفاقی رایج است. کمپرس سرد به درمان التهاب و درد کمک می‌کند. کافی است یک کمپرس یخ را روی گونه در نزدیکی محل درد نگه دارید. اگر کمپرس آماده ندارید خودتان نیز می‌توانید آن را بسازید:
- مقداری یخ را داخل کیسه زیپ‌دار بریزید
- کمی آب به آن اضافه و هوای آن را خارج کنید
- آن را در یک پارچه بپیچید و روی محل درد بگذارید
- اگر یخ ندارید از سبزیجات منجمد یا حوله مرطوب فریزشده استفاده کنید
2. داروهای مسکن
یکی از رایج‌ترین راه‌های درمان فوری دندان درد کودکان استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) مثل استامینوفن است. ایمنترین مسکن به‌خصوص برای کودکان استامینوفن می‌باشد.
3. روغن میخک
روغن میخک یکی از قدیمی‌ترین درمان‌های گیاهی برای دنداندرد است. این روغن دارای ماده‌ای به نام «اوژنول» است که خاصیت بی‌حس‌کنندگی و ضدالتهاب دارد:
- آن را به آرامی روی ناحیه دردناک دندان یا لثه بگذارید
- چند قطره روغن میخک را روی پنبه یا گوش‌پاک‌کن بریزید
- توجه داشته باشید که طعم روغن میخک برای همه خوشایند نیست؛ ابتدا با مقدار کم امتحان کنید
4. دهان‌شویه آب‌نمک
آب‌نمک یک روش ساده و مؤثر برای کاهش درد دندان است. برای استفاده صحیح از آن:
- یک لیوان آب گرم (نه داغ) آماده کنید
- ۲ تا ۳ قاشق چای‌خوری نمک درون آن بریزید
- دهان خود را با آن شست‌وشو بدهید
برای مشاوره و رزرو وقت از یکی از راه‌های زیر اقدام کنید.
"*" indicates required fields
5. کمپرس کیسه چای
چای حاوی جوهر مازو یا تانن (Tannins) است که خاصیت ضدعفونی‌کننده و ضدالتهاب دارد. به‌ویژه چای سیاه و نعناع گزینه‌های خوبی هستند:
- کیسه چای را دو دقیقه در آب جوش بگذارید
- اجازه دهید خنک شود
- سپس آن را ۲۰ دقیقه روی محل درد قرار دهید
- برای اثرگذاری بیشتر می‌توانید کیسه چای را قبل از استفاده در فریزر بگذارید
بیشتر بخوانید: پر کردن دندان
6. دهان‌شویه پراکسید هیدروژن
پراکسید هیدروژن 3درصد یک ضدعفونی‌کننده قوی است که باکتری‌های مضر را از بین می‌برد و پلاک دندان را کاهش می‌دهد:
- مقدار مساوی آب و پراکسید را مخلوط کنید
- به مدت ۳۰ ثانیه در دهان بچرخانید و بیرون بریزید
- هرگز آن را قورت ندهید و بعد از استفاده دهان را با آب بشویید
7. روغن آویشن
روغن آویشن خاصیت ضدقارچی و ضدباکتریایی قوی دارد. برای استفاده:
- چند قطره از روغن آویشن را با آب رقیق کنید
- محلول را در دهان بچرخانید یا یک پنبه آغشته به آن را روی دندان بگذارید
- از قورت دادن محلول خودداری کنید
بیشتر بدانید: درمان‌های خانگی مؤثر برای کاهش درد دندان
8. زنجبیل تازه
زنجبیل دارای خواص ضدباکتری و ضدالتهاب است. یک تکه زنجبیل تازه را بجوید و اجازه دهید آب آن روی محل درد بچرخد. جویدن را تا پنج دقیقه ادامه دهید. اگر زنجبیل تازه در دسترس ندارید از مخلوط پودر زنجبیل با آب استفاده کنید و با پنبه روی دندان بگذارید.
9. چای بابونه
بابونه خاصیت ضدالتهابی دارد و می‌تواند در درمان فوری تورم و درد مؤثر باشد:
- یک کیسه چای بابونه را در آب جوش قرار دهید
- پس از خنک‌شدن چای با دهان خود را با آن بشویید
10. عصاره وانیل
وانیل حاوی اوژنول ماده‌ای بی‌حس‌کننده، ضدالتهاب و ضدعفونی‌کننده است:
- پنبه‌ای را به عصاره وانیل آغشته کرده و روی محل درد بگذارید
- این کار را چند بار در روز تکرار کنید
البته در کنار تمام این راه‌ها نکته زیر از سایت mykidzdentist.com را به یاد داشته باشید:“There is no fool-proof way to outright prevent all toothaches. The first line of defense for your oral health is prevention, which starts with proper and consistent oral healthcare. Twice-daily brushing and flossing, coupled with regular dental check-ups and a tooth-friendly diet can minimize tooth pain in everyone.”
«هیچ راه کاملاً قطعی‌ای برای جلوگیری کامل از دندان درد وجود ندارد. خط مقدم دفاع در برابر مشکلات دهان و دندان پیشگیری است که با رعایت دقیق و مداوم بهداشت دهان آغاز می‌شود. مسواک‌زدن و استفاده از نخ دندان دو بار در روز، همراه با معاینات منظم دندانپزشکی و رعایت یک رژیم غذایی مناسب برای سلامت دندان‌ها می‌تواند درد دندان را در همه افراد به حداقل برساند.»
منبع: https://www.mykidzdentist.com/blog/at-home-tips-to-help-your-child-with-tooth-pain
بیشتر بخوانید: دندان پزشکی اطفال
جدول مقایسه راهکارهای خانگی و داروهای مسکن برای دندان درد کودکان
در ادامه به بررسی راهکارها برای کاهش دندان درد کودک در یک نگاه به صورت جامع می‌پردازیم:
| راهکار / دارو | گروه سنی مناسب | کاربرد | نکات مهم و هشدارها |
|---|---|---|---|
| کمپرس سرد | همه سنین | کاهش تورم و درد | کمپرس یخ را داخل پارچه پیچیده و روی گونه کنار محل درد قرار دهید. |
| استامینوفن | از نوزادی به بعد | تسکین درد و تب | دوز دقیق رعایت شود، از مصرف بیش از حد خودداری و در صورت نیاز مکرر با پزشک مشورت شود. |
| ایبوپروفن (ژلوفن) | از ۶ ماهگی به بعد | تسکین درد، التهاب و تب | با معده پر مصرف شود، در کودکان با مشکلات کلیوی یا معده با احتیاط استفاده شود. |
| روغن میخک | همه سنین | بی‌حسی موضعی و ضدالتهاب | با پنبه آغشته و روی محل درد بگذارید، مقدار کم استفاده کنید. |
| دهان‌شویه آب‌نمک | همه سنین | ضدعفونی و کاهش درد دهان | آب گرم و نمک (۲-۳ قاشق چای‌خوری) را مخلوط کرده و دهان را شست‌وشو دهید. |
| کمپرس کیسه چای | همه سنین | ضدالتهاب و ضدعفونی کننده | کیسه چای را در آب جوش بگذارید، خنک کنید و روی محل درد قرار دهید. |
| دهان‌شویه پراکسید هیدروژن ۳٪ | همه سنین | ضدعفونی و کاهش باکتری‌ها | با آب مخلوط شود، غرغره کنید و بیرون بریزید، قورت ندهید. |
| روغن آویشن | همه سنین | ضدقارچ و ضدباکتری | با آب رقیق شده غرغره یا پنبه آغشته روی محل درد، از قورت دادن خودداری شود. |
| زنجبیل تازه | همه سنین | ضدالتهاب و ضدباکتری | تکه زنجبیل تازه بجوید یا پودر آن را با آب مخلوط و روی محل درد بگذارید. |
| چای بابونه | همه سنین | ضدالتهاب و کاهش تورم | کیسه چای بابونه در آب جوش گذاشته و پس از خنک شدن دهان را با آن بشویید. |
| عصاره وانیل | همه سنین | بی‌حسی و ضدالتهاب | پنبه آغشته به عصاره وانیل روی محل درد بگذارید و چند بار در روز تکرار کنید. |
ایمنترین مسکن برای درمان فوری دندان درد کودکان چیست؟
بر اساس توصیه‌های آکادمی کودکان آمریکا (AAP) و انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) موارد زیر ایمنترین داروهای مسکن برای تسکین دندان درد در کودکان بسته به سن هستند:
1. استامینوفن
- گروه سنی: از نوزادی به بعد (با دوز مناسب)
- کاربرد: درمان فوری درد و تب
- میزان ایمنی: در صورت رعایت دقیق دوز بر اساس وزن و سن کودک بسیار ایمن و مؤثر است
البته استامینوفن نباید بیشتر از مقدار توصیه‌شده مصرف شود؛ زیرا می‌تواند به کبد آسیب برساند. اگر کودک نیاز به مصرف مکرر یا دوز بالا دارد، حتماً با دندانپزشک یا پزشک متخصص برای تعیین مقدار دقیق آن مشورت کنید.
بیشتر بدانید: عصب کشی دندان
2. ایبوپروفن (ژلوفن)
- گروه سنی: از 6 ماهگی به بعد
- کاربرد: درمان فوری درد، التهاب و تب
- ایمنی: اگر با معده پر مصرف شود عوارض گوارشی کمتری دارد. همچنین در مواقعی که دندان درد ناشی از التهاب لثه یا عفونت باشد ایبوپروفن مؤثرتر از استامینوفن عمل می‌کند
در کودکانی که دچار کم‌آبی، مشکلات کلیوی یا ناراحتی معده هستند باید با احتیاط مصرف شود. علاوه بر این مصرف آن حتماً باید همراه با معده پر باشد.
3. داروهای موضعی دندانپزشکی (ژل‌های بی‌حس‌کننده مانند بنزوکائین)
استفاده از ژل‌های حاوی بنزوکائین برای کودکان زیر 2 سال توصیه نمی‌شود؛ چرا که خطر بروز عارضه نادر اما جدی به نام مت‌هموگلوبینمی وجود دارد که سطح اکسیژن خون را کاهش می‌دهد. در نهایت بهتر است از داروهای خوراکی ایمن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن بسته به سن به‌جای محصولات موضعی استفاده شود. برای مصرف ژل‌های بی‌حس‌کننده حتماً با دندانپزشک هماهنگ کنید.
حتماً توجه داشته باشید که اگر درد دندان کودک بیشتر از یک روز ادامه داشت ممکن است مشکل جدی‌تری را نشان دهد. در این حالت هر چه زودتر به دندانپزشک برای تشخیص دقیق مراجعه کنید دندان درد کودک با نتایج درمانی بهتر و عوارض کمتری همراه خواهدبود.
دکتر خشایار وفا، یکی از بهترین دندانپزشکان در سهروردی برای درمان دندان درد کودکان
دکتر خشایار وفا در سال ۱۳۹۱ از دانشگاه Umea سوئد در رشته دندانپزشکی فارغ‌التحصیل شدند و بیش از ۱۱ سال در زمینه‌های مختلف دندانپزشکی فعالیت داشته‌اند. ایشان در حال حاضر در کلینیک دندانپزشکی خود در تهران پروسیجرهای مختلفی را برای درمان دندان درد در کودکان و بزرگسالان انجام می‌دهند.
بعد از اینکه علت دندان درد کودک شناخته شد بسته به تشخیص آن درمان ریشه دندان (عصب کشی)، بریج دندان، روکش، ایمپلنت، پرکردن یا کشیدن دندان در مراحل نهایی صورت می‌گیرد.
برای گرفتن نوبت جهت معاینه، تشخیص و درمان فوری دندان درد کودک خود با ما در کلینیک دکتر وفا تماس (02188764412) بگیرید.
جمع‌بندی راهکارهای خانگی درمان سریع دندان درد کودکان
10 راهکار خانگی برای کاهش درد دندان کودکان عبارتند از:
- چای بابونه
- عصاره وانیل
- زنجبیل تازه
- روغن میخک
- روغن آویشن
- کمپرس سرد
- داروهای مسکن
- دهان‌شویه آب‌نمک
- کمپرس کیسه چای
- دهان‌شویه پراکسید هیدروژن
با این حال اگر درد بیش از یک روز طول کشید یا با تورم و تب همراه بود، باید حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید. این راهکارهای خانگی برای درمان فوری دندان درد کودکان جایگزین درمان تخصصی نیستند؛ اما می‌توانند تسکین موقتی برای فرزند شما فراهم کنند.
اگر دندان درد کودک شما ادامه دارد، همین حالا با دکتر خشایار وفا مشورت کنید یا نوبت بگیرید (02188764412).
منابع
- https://www.mykidzdentist.com/blog/at-home-tips-to-help-your-child-with-tooth-pain
- https://www.colgate.com/en-us/oral-health/cavities/four-homemade-toothache-remedies
سوالات متداول
بلی، شربت استامینوفن یکی از ایمنترین و مؤثرترین داروها برای کاهش درد دندان در کودکان است. فقط باید با دوز مناسب و طبق دستور پزشک یا بروشور دارو مصرف شود.
برخی گیاهان مانند میخک یا بابونه خواص ضدالتهابی دارند؛ اما استفاده از آن‌ها به‌عنوان درمان اصلی برای کودکان توصیه نمی‌شود. اثربخشی آن‌ها محدود است و ایمنی آن‌ها در کودکان کاملاً به اثبات نرسیده؛ به همین دلیل بهتر است با پزشک خود در ارتباط با درمان گیاهی مصرفی مشورت کنید.
مسکنهایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن معمولاً در عرض ۳۰ تا ۶۰ دقیقه اثر میگذارند. اگر بعد از چند ساعت درد کاهش نیافت یا تشدید شد بهتر است فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.
در صورت ادامه دنداندرد بیش از ۲۴ ساعت یا وجود تب، تورم و بوی بد دهان باید حتماً کودک را به دندانپزشک اطفال برد؛ چون ممکن است عفونت یا پوسیدگی دندان وجود داشته باشد.
در بسیاری از موارد رویش دندان با ناراحتی خفیف همراه است و نیاز به دارو دارد؛ اما در صورت بی‌قراری شدید استامینوفن با دوز مناسب می‌تواند مؤثر باشد.
3 دیدگاه دربارهٔ «10 راهکار سریع و خانگی برای درمان درد دندان کودکان؛ به‌همراه بهترین مسکن‌ها»
سلام دکتر وفا، دندان بچه‌ام خیلی درد می‌کنه و شب‌ها خوابش نمی‌بره. داروهایی که دادید خوبه ولی می‌خوام بدونم چقدر طول می‌کشه دردش کامل خوب بشه؟ ممنون میشم راهنمایی کنید.
دکتر چرا با وجود این همه دارو و درمان، باز دندون بچه‌م درد می‌کنه؟ چند روزه داره عذاب می‌کشه ولی دردش کم نشده باید چی کار کنیم؟
سلام خدمت شما؛
معمولاً با انجام درمان‌های تجویز شده، درد دندان فرزند شما در عرض چند روز تا یک هفته بهبود پیدا می‌کند. اگر درد ادامه داشت یا شدیدتر شد، حتماً دوباره مراجعه کنید تا علت دقیق‌تر بررسی بشه. هر سوالی داشتید در خدمتتون هستم.